Publicist, auteur en voormalig verslaggever bij het Financieele Dagblad Cees van Lotringen, te gast in aflevering 7 van de podcast ‘Ons soort mensen’ heeft er geen twijfel over: het neoliberale systeem dat in Nederland de moraliteit op de achtergrond heeft gedrukt en ons land een louter economische identiteit heeft bezorgd, loopt vast. Uit de Nederlandse geschiedenis die hij beschrijft in zijn boek ‘Tot hier en nu verder. Nederland op de drempel van een nieuwe tijd’ weten we dat het eind van een tijdperk uiteindelijk tot ellende leidt als de zittende leiders niet komen met een nieuw verhaal; revolutie, oorlog, opstand, meestal gevolgd op een groeiende ontevredenheid bij het volk.
Nederland is een welvarend land met lonen die niet ver uit elkaar liggen, maar de welvaart is volgens Van Lotringen behoorlijk onevenwichtig verdeeld.
Bijna nergens ter wereld is de vermogensongelijkheid zo groot als hier. Bovendien hebben we veel van onze interne processen niet op orde; gezondheidszorg, belastingdienst, politie, onderwijs, jeugdzorg. Die sectoren piepen en kraken en dreigen vast te lopen. Al geven we het niet graag toe: we zitten behoorlijk in de shit. Niet getreurd: we zijn inventief en vindingrijk en zullen de problemen overwinnen als de overheid zou stoppen met het tegenwerken van zijn eigen bevolking.
Dit is podcast #7 van Ons soort mensen, waarin we ook deze actualiteit bespreken: de conclusie van de Financial Times dat Nederland het eerste land ter wereld is dat werkelijk aanloopt tegen de grenzen van de groei en we hebben het over het gebrek aan lef van onze intelligentsia om zich te mengen in de discussie over de toekomst van Nederland.
In uw podcast nr. 7 doet u een oproep aan allerlei denkers, kunstenaars, kortom iedereen die misschien mogelijkheden zien om uit de huidige impasse te komen van falende democratie, meerdere crisissen en oplopende woede bij burgers. Heel in het kort: In 1998 overkwam mij de mystieke ervaring zoals deze van oudsher bekend is, een onmogelijk in taal uit te drukken ontmoeting met God, de Ander, de Onbewogen Beweger en welke andere naam altijd ontoereikend is. Vanuit die ervaring sprekend (en dus niet over de ervaring) ben ik aan het worstelen met de taal om een ander zienswijze te ontwikkelen. Ook ik werk aan een boek, twee zijn er al in eigen beheer verschenen.
Voor uw oproep vraag ik uw aandacht voor het volgende.
Het allergrootste probleem, wereldwijd, is de overdreven aandacht voor de verschillen, de nadruk op verscheidenheid, in plaats van aandacht voor de heelheid, de natuurlijke samenhang van al het leven op deze Aarde. De politiek werkt niet meer vanuit een ideaal. Het is een ad-hoc beslissingsmachine geworden, korte termijn denken en, al veel in uw uitzendingen aan de orde gekomen, bedwelmd door de marktwerking, ook in sectoren waar dat nooit ingezet had mogen worden. Het begrip “vanuit” is essentiëler dan gedacht wordt. In welke maatschappij willen we leven, welke samenleving staat ons voor ogen zijn vragen die gesteld worden. Dergelijke vragen kunnen nooit beantwoord worden omdat samenlevingen “organisch” groeien, ze worden niet gemaakt maar ze ontstaan. We ervaren nu dat we opgescheept zitten met een model en een maatschappij waar van alles mis mee is.
We zullen eerst een stap terug in ons denken en ons bewustzijn moeten nemen om de stappen vooruit te kunnen gaan maken. Kunnen we eerst vaststellen wat we, als basis, belangrijk vinden? Dat betekent inmiddels toch echt wel de zorg voor behoud van de kwaliteit van de leefomgeving, de Aarde. Het leven van alle levende wezens centraal stellen. Dat betekent zorgdragen voor schone lucht, zuurstof, voor drinkbaar water. Wereldwijd. In een verkorte versie: Werken vanuit een ideaal zou zijn dat je erkent dat elk mens bestaansrecht heeft en dat dat bestaansrecht automatisch verbonden zou moeten zijn met bestaanszekerheid (wereldwijd).
Dat vergt dus een totaal omdenken van belastingstelsels, weg van welk verdienmodel dan ook, naar omdenken naar een visie dat armoede wereldwijd bestreden moet worden. Zo lang op het ene continent mensen sterven van de honger en ver onder de armoedegrens moeten leven terwijl er tegelijkertijd sprake is van een totaal losgeslagen beeld ten aanzien van geld, rijkdom op andere plaatsen van de Aarde, moeten we zoeken naar manieren om het bewustzijn te verhogen. Met alle technische middelen die ons nu ter beschikking staan bewegen we ons op het niveau van de kleuterklas waarmee mensen zich dus ook nog op dat niveau gedragen.
De economie poneert zichzelf als een harde wetenschap, maar het betreft cijfermatige inzichten gebaseerd op menselijk gedrag en menselijk denken. Juist dát werkveld zou direct gekoppeld moeten worden aan ethiek. Er zijn vele nieuwe inzichten nodig om de noodzakelijke morele evolutie mogelijk te maken om de menselijke beschaving naar een hoger plan te brengen. Vanwege alle crisissen is er sprake van noodzaak, indien we hier niet in slagen is het duidelijk dat we de aarde aan het vernietigen zijn.
De inzichten waar ik nieuwe taal voor zoek komen voort uit de mystieke ervaring. In deze ervaring komt alles samen: de enorme Liefde voor alles, met alles wat leeft, en het bewustzijn dat dat leven onderling allemaal Eén is, dat alles met alles verbonden is. Terwijl maatschappelijk, (politiek en individueel) zo’n enorme nadruk op de verschillen is komen te liggen zijn we dat eenheidsbesef totaal aan het kwijt raken.
De “woke”beweging legt opnieuw de nadruk op de verschillen, deelt mensen in een collectief “dader- of slachtofferschap”, legt een vergrootglas op de verschillen en streeft niet naar een gezamenlijke verantwoording voor menselijk gedrag, een bijstelling van normen en waarden van waaruit geleefd kan worden.
De universele rechten van de mens horen er niet te zijn om te bewaken dat ze gehandhaafd worden, ze dienen als uitgangspunt voor gedrag genomen te worden. We zijn op het punt beland dat normen en waarden er niet zijn om anderen de maat te nemen, maar dat het een leidraad voor het voortbestaan van leven is. Dat je van je zelf weet, intrinsiek, dat je bepaalde dingen gewoon niet kunt maken, dat je je gedrag beheerst, dat je vanuit het gevoel van saamhorigheid handelt, vanuit maatschappelijk belang leert denken.
Kortom de tijd van overdreven individualisering, van individuele rijkdom vergaring ten koste van anderen zal in het bewustzijn van mensen omgebogen moeten worden naar het inmiddels levensreddende uitgangspunt van respect voor al het leven (Albert Schweitzer’s “eerbied voor het leven”).
Ik geef nu maar een paar hoofdpunten aan, omdat ik hoop dat er onafhankelijke denktanks gevormd gaat worden, waar behalve (natuur-)wetenschappers, filosofen, sociologen, psychologen en gedragswetenschappers ook mystici uitgenodigd worden. Ik ben er van overtuigd dat de wetenschap en mystiek, van de kleinste levende cel tot het ingewikkeldste wiskundig model, met elkaar verbonden zijn.
Ik weet niet zo goed waarom ik dit aan u toe stuur, maar het vergt zeker een vorm van moed, want “roependen in de woestijn” zijn al sinds de oudheid voor gek verklaard, dus ja… Ik wist niets af van mystiek, had geen religieuze achtergrond, maar wist in dat ene tijdloze eeuwige moment van de Omarming van Licht en Liefde dat wij allen, niemand en niets uitgezonderd, door het Goddelijke Omgeven zijn.
Zoals vele mystici ben ook ik een eigen-wijze: voor mij zijn humanistische uitgangspunten niet tegensteld aan menselijke ervaringen, de religieuze ervaring is een inclusieve, en op een vreemde manier niet persoonlijk, maar overstijgend.
Ik ben benieuwd wat er verder uit deze mail voort mag komen, vanuit het “Niets”, zie ik uw reactie graag tegemoet, graag tot volgend contact,
Fredrika Visser.