Als het interview van NPO/VPRO-presentator Maaike Schoon met de ambassadeur van Rusland Aleksander Sjoelgin afgelopen zondagochtend in Buitenhof (13 maart 2022) haar eindexamenproject van de School voor de Journalistiek was geweest, dan was ze waarschijnlijk gezakt. Het was geen interview. Het was een eenpersoons-tribunaal. ‘Zie je wel’, zullen de complotwappies gedacht hebben, typisch NPO. Sjoelgin zat er wel, daar in Buitenhof, maar het was kennelijk niet de bedoeling dat hij ook aan het woord kwam. Voor tegenvragen was sowieso geen ruimte. ‘Ik ben hier degene die de vragen stelt’, zei de presentator met agressieve ondertoon tegen de man die ze zag als haar persoonlijke vijand en die opmerking luidde het eind in van een zinloos dispuut. Maaike zag over het hoofd dat ze vrijwel geen vraag stelde, ze poneerde stellingen en baseerde zich zonder voorbehoud op (westerse) redeneringen waarvan niemand -net als de desinformatie van de Russen- de juistheid vast kan stellen, omdat in een oorlog de waarheid het eerste slachtoffer is: van beide kanten.
Wat zag ze als haar opdracht?
Ik vroeg me af met welke opdracht aan zichzelf Maaike dit gesprek inging en ik denk dat ik het antwoord ken. In ieder geval niet met het doel een inzicht te geven in de denkwereld van Sjoelgin, waar ik persoonlijk zo nieuwsgierig naar was, overigens zonder enige vorm van sympathie voor de ambassadeur. Ze hield het interview met de gedachten gericht op haar meekijkende collega’s en ze wilde maar één ding: complimenten voor het feit dat ze keihard had afgerekend met de man die ze zag als de verpersoonlijking van het kwaad. Dat is geen journalistieke, maar een activistische rol. ‘Goed gedaan Maaike, je hebt de agressor stevig de les gelezen!’. Sjoelgin was niet onder de indruk.
Teleurstellende vertoning
Het leidde tot een teleurstellende vertoning en een zee aan gemiste kansen. Helaas; na de interventie van Maaike geen cent wijzer geworden. Ze was overmand door emotie, boos, ontregeld, waardoor alle belangrijke vragen bleven liggen. ‘Wat doet het persoonlijk als je die ellende ziet?’, ‘Is het dit waard?’, ‘Is er ergens in de verte nog iets van medemenselijkheid?’ Oekraïne is een soevereine staat, legde Maaike uit. Sjoelgin ontkende het niet maar voegde eraan toe dat het land (te) gevoelig is voor Amerikaanse regie, een bewering die waarschijnlijk ook nog klopt. ‘Zelfs als dat zo is; rechtvaardigt dat dan de impact van een oorlog?’, had de presentatrice kunnen vragen. ‘Waar bestaat de bedreiging uit die Rusland ziet?’. ‘Waarom bent u bang voor het westen?’, ‘Wat heeft het westen gedaan dat die angst rechtvaardigt?’. ‘Hoe kan het beeld dat Rusland heeft, zo verschillen van hoe het westen naar zichzelf kijkt?’. ‘Hoe kunnen we de ellende keren?’.
Liever confrontatie dan antwoorden
Maaike was niet op zoek naar antwoorden, maar naar haar eigen gelijk. Ze wilde de confrontatie. En ze verloor hem. Waarschijnlijk hadden al die vragen voorgekookte onzin-antwoorden opgeleverd, maar dat had ik dan als kijker zelf kunnen beoordelen. Dit gesprek ging verloren in een zee van mislukte intenties en het ontbreken van professionele afstand, waar we in tijden van crises juist zo’n behoefte aan hebben. Het ego stond boven het journalistieke belang. Missie mislukt.
Ik hoop op een scherpe discussie achteraf op de burelen van de VPRO en nodig de redactie uit mij als teleurgestelde kijker deelgenoot te maken van de uitslag. Dan geven we die Russen meteen het goede voorbeeld qua transparantie. Voor de toekomst dit advies: als je niet geïnteresseerd bent in de opvatting van je gasten nodig ze dan niet uit.
TON VERLIND
Ik ben geen journalist, dus ik kan haar interviewtechniek niet helemaal op waarde schatten, maar volgens mij wordt Maaike Schoon hier te kort gedaan. De ambassadeur wilde doorlopend het ‘gesprek’ op misplaatste en op leugens gebaseerde zijsporen brengen en Maaike Schoon moest telkens ingrijpen om dat te voorkomen. Dat deed ze dapper. Volgens mij wordt hier onderschat hoe ingewikkeld dit interview eigenlijk was!
Ik kijk al een tijd helemaal niet meer naar NPO vanwege vooral de eenzijdige informatie. Naar Buitenhof keek ik weer eens vanwege de oorlog en de aangekondigde Russische gast.
Met kromme tenen en plaatsvervangende schaamte zitten kijken. Ik blijf toch maar bij de beslissing om niet meer naar NPO te kijken.
Het “interview” heeft duidelijk gemaakt, dat
1.ook Buitenhof een programma van, niks is – vnl mensen
2. Maaike Schoon een stomme trut v/d NPO is – excusez le mot
Dan maar Dostojevski enz lezen
Wat was haar opdracht? Reken maar dat er het nodige aan (wsl te veel) brainstormen aan vooraf is gegaan. En het dan zo laten lopen. Terwijl je de man misschien wel gedenkwaardige uitspraken had kunnen ontlokken. Goed luisteren en je kans afwachten. Maar mevrouw trok haar eigen plan: SHINEN….pffff
Het is goed opgemerkt. Helemaal terecht. Wat een vreselijke journalistieke dwaling was dat zeg. De ergste die ik in jaren ooit heb gezien. En ja, het is echt verschrikkelijk wat daar gaande is. Elke oorlog is overigens verschrikkelijk en zinloze verspilling van mensenlevens. Dat wil ik toch ook nog maar weer eens gezegd hebben. Het is niet de taak van een journaliste of medium om die man te slachten, want die komt zo ook nooit meer terug. Dus is er daarna ook helemmal geen hoor en wederhoor meer mogelijk.
Heel goede, scherpe analyse, Ton. Als teleurgestelde kijker kom ik ook graag mee naar die evaluatie.
Goeie conclusie, ‘beschamende vertoning’ vergat je nog te zeggen.
Eens met deze analyse. Dit interview heeft nauwelijks iets opgeleverd en dat is gezien de ernst meer dan een gemiste kans. Er komt geen tweede interview.
Helemaal mee eens Ton
Ton dank voor je commentaar dat ik geheel kan onderschrijven. Ik wist ook niet wat ik zag en dacht net als jij hetzelfde dat dit een verhoor voor een Rechtbank was. Ben benieuwd of hier nog verder iets mee wordt gedaan.
Kritische journalistiek is inderdaad wat anders. Maar er wordt tegenwoordig zo weinig gedaan aan onderzoeks/ kritische journalistiek bij de NPO dat de goede voorbeelden schaars geworden zijn.
Bravo Ton,
Dit komt steeds vaker voor dat “journalisten” zo reageren, dat ze altijd hun eigen gelijk willen hebben en inderdaad niet informeren naar de mening van andersdenkenden. Dus eigenlijk geen democratie.
Daarom kijk ik steeds minder naar bepaalde praatprogramma’s
Volledig mee eens Ton, ik vond het genant en improductief.
Ton, naar aanlelding van jouw column, zojuist gekeken naar het interview. Ik vond het beschamend! Ook al heb je niets met de ambassadeur van Rusland en wie hij vertegenwoordigt, zo ga je niet met gasten om. En inderdaad, een gemiste kans!
Goede analyse, valmanschap Ton!
duidelijke analyse. trieste neergang van objectieve journalistiek. een dergelijke eenpersoons tribunaal mag niet plaatsvinden.