Gaaf land (met de kenmerken van een criminele organisatie)

Ooit kenden we in Nederland het systeem van de vaste baan. Je maakte als werknemer deel uit van een werkgemeenschap. Je accepteerde de rechten en plichten die erbij hoorden. De werkgever toonde goed werkgeverschap. Bedrijven waren gemeenschappen met een eigen cultuur. Niet louter gericht op het maken van winst maar ze namen ook verantwoordelijkheid voor een fatsoenlijk bestaan, waardoor werknemers zich konden ontwikkelen tot volwaardige burgers.

Efficiency werd de maat

Maar de PvdA van oud-vakbondsvoorman Wim Kok smeedde begin tachtiger jaren de paarse coalitie, het eerste kabinet van liberalen en socialisten waarbij deze laatsgenoemde politieke beweging omwille van dit politieke novum de ideologische veren afschudde. Liberalen en socialisten werden bondgenoten. Het land moest opgestuwd worden in de vaart der volkeren, vonden ze. Efficiency werd de maat der dingen, goed werkgeverschap in traditionele zin verdween op de achtergrond.  De overheid trok zich terug, het belang van aandeelhouders werd dominant. Een gezond bedrijf was een bedrijf dat winst maakte, veel winst.

Stelsel van handigheidjes

Officieel bleven de collectieve waarborgen tot heil van de werknemer bestaan, maar naar goed calvinistisch gebruik ontstond er een stelsel aan handigheidjes om ze te omzeilen. ‘Je om de wet heen organiseren’, noemde een oud-PostNL-man dit systeem ooit.  Zo ontstond de ZZP-er, de werknemer met kortverband arbeidscontracten, een onderhorige klasse, met een beperkte bescherming, naar gelieve gemakkelijk inwisselbaar voor elke andere werknemer, waardoor het productieproces goedkoper werd en maatschappijcritici de mond werd gesnoerd, ‘want voor jou ieder ander’. Flexwerkers: we hebben er inmiddels meer dan 1 miljoen van en hun aantal groeit. Ze hebben het zo druk met overleven dat goed burgerschap op de achtergrond is geraakt.

Criminele kenmerken

Van dit door onszelf zo geprezen systeem (want Nederland is immers het beste in alles,  als je afgaat op de door onszelf gemaakte prestatielijstjes) dat in ultieme vorm wordt toegepast door pakketbezorger PostNL heeft een nuchtere Belgische officier van justitie Giani Reale nu gezegd dat het kenmerken heeft van een criminele organisatie. De Belgische top-man van PostNL Rudi van Rillaer is er zelfs voor opgepakt en opgesloten. Hem wacht mogelijk een gevangenisstraf van 3 jaar. De Nederlandse leiding van PostNL reageert ontsteld.

‘De Vlaamse officier van justitie is duidelijk verontwaardigd over de wijze waarop de hardere Nederlandse arbeidsverhoudingen in België worden geïmplementeerd’, zegt de Nederlandse hoogleraar arbeidsrecht Evert Verhulp in de Volkskrant (donderdag 31 maart 2022).

Gebrek aan bescherming ontmoedigt ook jonge journalisten

Dit vermaledijde systeem wordt niet alleen toegepast op pakjesbezorgers, fietskoeriers en pizzarondbrengers, maar ook op journalisten. De jonge generatie wordt gedwongen van baan naar baan te hoppen, tegen veel te lage tarieven te werken, kan daardoor nergens wortelen, niet aan continuïteit in de eigen ontwikkeling werken en geen tegenwicht bieden. Niet aan de eigen organisatie, niet aan de systemen waarbinnen ze functioneren, want ‘na jou komt er wel weer een ander’. Het gebrek aan rechtsbescherming ontmoedigt jonge journalisten om het publieke debat aan te gaan, ze hebben het simpelweg te druk met overleven. Zo ontstaat ook in dit vakgebied een onderhorige generatie die zwijgen prefereert boven vechten.

Wat een opluchting dat een officier van justitie, zij het van een buurland, in dit Nederlandse systeem criminele kenmerken meent te ontdekken en er zich openlijk over uitspreekt. En wij? Wij hebben het naar onze beste traditie druk met het ontkennen van het bestaan van deze wantoestand.

TON VERLIND